Tuesday, May 21, 2019

Hattuom sung ah Pasian sum nehguh/tahguhna (corruption) topsan va-ui

Rev. Dr. Hangpi Manlun

1).A umzie hilchetna: Awle ithupi uh, ‘Corruption’ ichi chieng un ilungsim uah sum-le-pai nehguhna lam maimai hiding in igingta paimai uhi. Ahin a aumzie, dihtakah khun tambang chau ahisih a, ‘thuneina zahkhielnate, midangten atanding ua kilawm atan lounate, mani bawldingte leh mani bawllou ding tanpha vabawlnate ban ah dihloutah a sum-le-pai munate khu corruption’ chi’n a huopthei ding hi. Tualeh corruption hamkam khu eima ham-le-pau bang mai-in i mangta ua, eiham a lekhieh ding hitaleh a lenadih tah theisiem ahamsa mama hi. Azieh ahileh ipu/ipate mi gin um leh siengthou ahizieh uh ahingei ding a amau hunlai in nakijang tamlou hingei ding hi. Tuaziehin, eiham zanglouin Sapham a ‘corruption’ chi’n izangtou ding uhi. Tualeh i Bible uah zong corruption chi kammal 80-vei val atuong a, tuate khu tahsa-le-hagau susie thei leh Mangpa lah a dihlou tah a khawsahna leh a dan jui utlou mite genna ahideupen hi.

2.Bible a Corruption thu imute uh isui masa ding uhi.

2.i).Adam leh Evite nehguhna thu. I Bible ietleh Genesis ah Pasianin Adam leh Evite nupa kung ah ‘sia leh pha theina sing ga khu nelou ding in thu apie’ hi. Ahin Setan thumang in nehlou ding sing ga anehtah ziehun, khawvel ah khelna alutta a, tuni dong in ei asuon-le-hahte uh mikhiel ihilawthu uh imu uhi. (Genesis 3). Tualeh Evi leh Adama’n nehlou ding anehtah ziehun, Pasianin ‘action’ a langal a, Eden huon apat a ‘notmang’ ngal mai hi.Tami a kipatin nehguh tah guhna pen Pasian toh kikhenna ahidan imuthei uhi.

2.2).AKan nehguhna thu. I Bible uah Joshua 7-na ah, Israelte Joshua lamkai a galjawna nasatah aneitou laiun, gingtatloupi in Ai khu neunou khat ajouta sih uhi.Azieh ahileh Akan in lahlouding a Pasian in achite analah tah ziehin Israelten guollelna leh muolphou nasatahmai a tangua, mitamtahin zong ahinna uh atuohlaw uhi. Tam Akan khelna khu Pasian in Israel mipite khelna bangin asim sah a aguol lel law uhi. Tami a kipatin mikhat nehguhna khu innsung, chi leh nam,  gam leh nam a ding a ngiem kiehna leh shinatanpha tuntu ahidante jong imuthei uhi.

2.3).Siempu Eli tate nehguhna. I Samuel 2-3-ah Siempu Eli taten Israelten maitam a kithoina ding sate Siempute nehdingte akineh ziehun, Pasian alungthah a a innsung uah  Pasian lungthahna/hena tungin a hunlouin ashilaw uh a zong asiempu hina uh zong abei lawta hi. Tamna kipatin nehguhna khu tahsa-le-hagau a Pasian samsietna leh khanggui tantheina ahidan jong imuthei uhi.


2.4).Israelte lengpa/kumpi masapen Saul dihtatlouna. Tami jong 1 Samuel 15-ah imu uhi. Pasian in Kumpi Saul khu, Amalek mite dou a thatlum sieng ding a thu apiehlaiin, Saul in thumanglouin lahlou ding, belam, bawngtal leh a lengpa/kumpipa uh Agag nasan ahing in ang kai ziehin Pasian in akumpi hina akipatin apaimang hi. Lahlou ding leh thalup sieng ding a Pasian thupieh a zui nuomlou ziehin Pasian in ataisan atop ah ama-le-ama akithatlumta hi Tamna kipatin nehguhna khu atop a mani ngei adia sietna leh shitheina tuntu ahidan imuthei uhi.

2.5.).Elisha suoh/sila Gehazi nehguhna thu.  2 Lengte 5-ah Sepai sap lien Naman in aphahna Jawlnei Elisha thupieh bang a Jordan lui a sagivei kiphum a, suhdamna atanlaiin kipah etsahna in Jawlnei Elisha kung ah silpieh apiehsawm lai in ala ut sih hi. Ahin, a suoh/silapa Gehazi in enla in aguh in avanuadel a, kapuin dangka talent khat leh kihenna puonsil ni, hing pie in ava chi hi. (tang 22-23). Tami thu Elisha in atheitahin hamsiet in, “Phahnain ahing man ding a, kumtawnin nahah, nasuonte zong aman zel ding” achita hi. (tang 27). Tamna akipatin anehguhna ziehin ahah asuonte tanphain phahnatna aveilaw uhi.Tunin zong nehguh/tahguhna ziehin Pasian nnasem tampite jong hagaulam a phah tamtah iumta uhi. Tami gawtna khu eikhangmai a beilou a itukhang itakhang a apap ipuohkhah ding a zau huai mama mai hi.

2.6.Juda Iskariot nehguhna thu. Juda Isakriot in Mangpa Jesu khu zuohin, Siempute kung ah dangka 30-daplahin amansahta mai hi. Ahin atopin akisia mama a, A sumte khu siempute kung ah avanuapekia sawm a, amauten lah deilouin, ‘mikhuolte kivuina ding hanmuol leina in ajangta uhi’. Atop in amapa khu akikhailum in vanlai jawl ah agilpi apawh kehta hi.(Nasepte 1). Tami akipatin nehguhna khu inehlaitahin nuom ding dan bang in kilang jong leh inehguhtah chieng in anuomtuon sih a, ama a dingin shina tuntu ahihingta mai hi. Tamtan a tunpi dinglam amathei hileh zaw hibangin agamta khawl sih ding hi

2.7).Anania leh Saphirate nupa nehguhna thu. I Laisiengthou Nasepte 5- ah jong, Anania leh Saphirate nupain jong agam neisa khat uh azuoh ua, akim khat akoidap ziehun Pasian khem suohin nikhat thu in ahinna uh atanlaw uhi. Tamnah, atahtahin gen lei anehguh uh ahitahtah sih a, sawm-a-khat apiehlou ziehuh ahibou hi. Tamna a phuoldap uh sumte khu kon atangta diei le? Eiten zong Pasian zaulou zen a, inehguh/tahguh na toh inei igoutepi khu dachieng a ishisan mai ban uah rapture zou chieng a ding a gou khawlkhawl  isuohmai diem maw?

2.8)I Mangpa Jesu ahan akipat athawkia nua golgulna thu. Mathiu 28:11-15, sung ah Jesu khu shina zou a han a kipat athawkialaiin, galkap/sepaite kung ah siempu liente hing pei in Jesu pen athawkia hilouin sepaite ihmut kalin anauzuiten aluong khu aguuhmang ahi achina ding un sum tampitah apie ua, tuni dong in tami thu khu Judate lah tambangin akigen nalai hi. (tang 5).Tam atung a igente nehguhna hinkhuo namangte khu koima anuomsa leh kipah aum sih uhi.

2.9).I Bible gendan in sawm-a-khat piehlou jong nehguhna ahi. Pasian guoljawlna itan bangbang a sawm-a-khat pieh louna khu nehguhna chi khat ahi. Pasian in Malaki bung-3 ah, “Sawm-a-khat kei a ahi a chi a, piehlou khu ama guhsahna jong achi hi.” Tualeh Mangpa Jesu jong khawvel a lenlai in, ‘Kaisara sil khu kaisar a kung ah pie un achi hi…, ‘ Pasian sil’ khu Pasian kungah…..” a chi hi. Tuaziehin Pasian satan sawm-a-khat dihtah piehlouna jong khu nehguhna leh Pasian suomna chi khat ahithu i Bible uah chiengtahin imu uhi.

3). Pasian  Hattuom sung a nehguhna (Corruption) thu. Pasian guolzawlna toh i hattuomte u’zong khangtou in mate i sawntou zelzel ua, i budget-te uh zong  crore nival bang ahitheita hi. Ahin, isimmawna leh nuoisiena uh hikeilouin, tamna i sum mu na dingte uh khu atangpi in mi gin umte tuohkhawmte akpiat ahiua, tuate khu-mi aahtui mante, mi hawlhut mante, rekshaw hehte nithate, nikhuotha kilawte, meithai tagate apat leh mite nehtah sih hing kitoikhawm veuvoute leh adangdangte apat ahitangpi uhi.

Tualeh, i gensa bang un Solkal nnasemte gentahlou a hattuom leh hattuom lamkaite lah ngel ah zong nehguh/tahguhna khu abei dieh sih hi. Tualeh, sum-le-pai saitute khun isai khah nah pou leh nehthei leh nehding et a ietmaite uh zong silda umtah ahi hi.   Pasian in sawm-a-khat peloute bawn guta ang chi leh migenthei/liengvaite piehsa suthelthang a negu ngamte khu Pasian ngai in migilou tungtuong leh huoisie vote  ahiding uhi. Amaute ziehin, ginna a naupangte khun silpieh thadana aneilawthei ua, tuabang mite khu gawtna ding khu Bible in, “Angawng uah bu-gawi zanna suong gihpi khat awhsah a, tui lithuhpi sung a khieh ding” chi a agente  u’khu a satanding  uh hileh a kilawm mai hi. Tuabanah, Pasian in ‘Kei khu khangni khang thum a phuba latheitu Pasian ka hi a chi bangin in, eite nehguh/tahguh ziehin in itu/ita bangma theiloute tung a Pasian gawtna zong hingtung thei ahilam imanghil sih ding uhi.

4).Pasian sum na neguten mite sawlzou/khemzou nanle uh zong Pasian a sawlzou sih ding uhi.  Tulai khawvel pen a chalaklak, a bawlngammgan leh migilou a pilkhelte adingin tawmnou khat sung chetheina gam asuohta hi. Pasian sum-le-paite zong a negu nuom leh anegu ngamte a ding vang nehtheina ding lampi aum tham ding hi. Ahin tamte khun sawt adai het sih ding hi. Tualeh, auditorte isawlzou maithei a, ahin Pasian leh eima ikisawlzou ngai sih ding hi. Aumzie ahileh mihingte sawlzou nan lei zong eima-le-Pasian khu ikisawlzou sih ding uh china ahi hi. Atawmkim, igentalei Pasian sum toh van neitah lei a ta leh nau chawmte zong koima a kiutung aum ngingua sih uhi. Kikhang hilna pha ahi hi. Tuaziehin, Pasian sum inehguh leh ikituohpi ding khu a sum neipa Pasian ahimai ding hi.

5).Thukhum sin/topna: I gensa bang un nehguhna khu Pasian poikhoina ahi a, nikhat nichieng in Pasian vaihawmna masang ah i dingpi chiet ding uh hi. Ei Khristian Pasian hing bĂȘte in tambang sildih lou leh suolte idou ding uhi.  Tam a tung a igente khu koima mimal demna leh genna ahisih a suhkhazousie in kei hing kigenna ahichin lathei lei a hoi mama ding hi. Mangpa’n simtu zousie hing guoljawlta hen aw. Amen!!!

No comments:

Post a Comment

TAPIDAW DAWNGKOT