Tuesday, May 21, 2019

Bible a hun nu khia thute

(Rapture, Rapture nua a hun hamsa (Tribulation)-thu, Second Coming leh Kumsang vaihawm ding dan thute):

Rev. Dr. Hangpi Manlun,
Moderator, Zou Synod

1). Thumapui: Awle, tam atung a thute  rapture, second coming leh kumsang vaihawm ding thute ahi uh leh hattuom din chil a kipat tunidawng a mite lung boina leh ngaidan/pawmdan tamtah a umziehin isui ding uhi. Mangpa Jesu Khrist hing pei ding thu leh tamna igente uh khu Kihilna bu sung a alaimu/thugil pen a chithei ding hi. Tamte khu Bible in ‘thu guh kiphuol’ a chi hi. Tam ‘thuguh kiphuol’ chi hamkam Greek hamin, ‘mysterion’ ahi a, Saphamin, ‘mystery’ chi ahi. Tualeh, Thuhuntha ah 27-vei a kigiel hi. Sawltah Paulin, “Ngaiun, thuguh kiphuol ka hing hil ding hi” (I Kor. 15:51)-ah a chi hi. Aumzie khu ‘sil kiphuol’ ahi a, sil kiphuolte khu atangpiin, Pasian kumtawn lemguot, a huntah a hingtung leh puonzah a umte hi uhi. Tualeh, mitamtahte ngaidan in rapture leh second coming-te khu a kibang leh khat vei a tungkhawm ding bangin ngaidan a kineithei a, ahin ahiloudante isuiding uhi. 

2). Rapture: Saphama a ‘rapture’ chi khu Latin ham a, ‘rapere’ chi a kipat a kiletkhie ahi. Rapture pen Jesu khu tam leitung a hattuomte (Ama gingtute), a mousiengthoute hing pui ding a huikhuo a, ang peina ding khu rapture ahi.  Tam hun chieng in leitung ah a hing kum sih ding a, huikhuo ah, a misiengthoute Jesu toh kituoh ding in suhlam dang in i um ding uhi. Sawltah Paulin chiengtahin a gen a, “… kinepna neilou midangte banga, na lungkhamlouna ding un, i mute tungtang na theilou uh ka deisih hi…. Eite Mangpa hing pei donga, dam a na um nalaiten i musate/mishisate i makhel sih ding uhi. Aziehpen, Mangpa ngei khu kikou aw toh, tualeh pengkul ging toh Van a kipat hing kumsuh ding hi. Tualeh, Khrist a shisate a thou masa ding uhi. Tuazou chiengin ei hing a na umnalaite huikhuo ah, Mangpa tuoh dingin a mau toh meipi lah ah lahtouin i um ding ua, tuachi’n kumtawn in, Mangpa kung ah i umta ding hi. (I Thess. 4:13-17).   

         Tualeh, rapture khu bang chieng a hingtung ding e chi a kitheithei sih a, thakhat thu a itheilou kal ua hing tungding ahi a, hun khat poupou a tung thei ahi (Titus 2:13; 1 Thess. 4:13-18; 1 Kor. 15:50-54). Mangpa Jesun zong ahunding ahileh, Tapa leh vansawltahte in zong a theisih ua, Pa lou ngalin a theisih a chi hi.  Tuabanah, rapture chiengin gingtu ashisate, Abel a kipat a tuahun tan a shite athou masa ding ua, tualeh gingtu ahing nalaite suhdang lam a um in, huikhuo ah lahtouin i um ding uhi. Tualeh, kum 7-vaihawmna masang a hing tung ding ahi.


          3). Tribulation umding dan: Kihilna bu a gingtute lah touna (rapture)- nua a, hun hamsa (Tribulation) tunding dan gindan chithum in a khen uhi. Tuate i en ding uhi:

         3.i).Pre-tribulation rapture: Tami umzie ahileh hun hamsa (tribulation) hingtun masangin, misiengthoute lahtouna (rapture)-a um masa ding chi ngaidan nei pawl aum `uhi.  Tami ngaidan khu eite (Evangelical)-te pomdan leh ngaidan ahitangpi hi.

         3.ii). Post-tribulation rapture: Tami umzie ahileh leh hun hamsa (tribulation) hingtung masa ding a, tami hun hamsa khu ei gingtute in zong i apaltang/phutou ding uhi. Ahin, tami hun hamsa lah ah zong Pasian in ang kembit ding hi a chi uhi. Tambang, hun hamsa lah ah zong gingtute khu dettah leh hangsantahin i ding det ding uh chiin ngaidan anei uhi, Tambang pawlte ngaidan in, Kihilna 13:7, 10-te ah, a tung a ngaidan bang a, misiengthoute lahmang sieng hita leh, tam bung sungte a ‘misiengthou’ a chite khu koite ata diei le? chi’n panmun a khaw uhi. 

          3.iii). Mid-tribulation rapture: Mi khen khatte khun misiengthoute lahtou hun khu hun hamsa (tribulation) laikim tah a hing um ding in ngaidan a nei uhi.             

4). Second Coming: Tami ahileh, Khrist leitung a, a hing pei kiana tahtah kum sang manggam tungding leh vaihawmna sem ding a ang peina ahiding hi. Tuachin, vansawltah zousie leh mi siengthou rapture a lahtou a umte zousie toh ahing pei kiana hun ahiding hi. Tam khu Khrist kihilna/kilahna nukhia pen zong ahiding ziehin. ‘kihilna bukim’ (final revelation) a kichi hi.

         Tuabanah, second coming chiengin Mangpa Jesu khu huikhuo mai hilouin, leitung Olive muol khu a kengin ang tuon ding hi (Zak 14:4). Tuachieng in, leitung a mi siengthoute leh Nam telte khu Gamsahang bawlgentheina lah a kipan in a hundam ding hi (Kihilna 19:14).

5). Rapture leh Second coming kibahlounate:

            Atomkim in gentalei, ‘rapture’ leh ‘second coming’ kibahlouna ahi uh leh- rapture ahileh Mangpa Jesu a misiengthoute lading a, ahing peina (coming for the saints) ahi a; second coming ahileh a misiengthoute toh vaihawm ding a, ang peikiana (coming with the saints) ahiding hi. Tualeh, rapture misiengthoute lahtou ni ding hun theichet hisih nan leh, loupi tah a hingpei kia ni (second coming), ahileh rapture zou/nua kum sagi zou chieng in ahiding a, Daniel hapta nua ahiding khu guolnei/zawlnei Daniel in ana gen zouta hi (Dan.9:27).

         Tualeh, rapture leh second coming pen a kibang/hunkhat hitaleh, gingtuten kum 7-vaihawmna chizathuoi atuoh uh angai ding hi (1 Thess. 5:9; Kihilna 3:10). Ahin, Pasian in amite genthei ding aphalsih a tuazieh in gentheina athuoh masang un ala tou sieng ding hi.

6). Kumsang vaihawm hun.

        I gensa bangin, Kumsang vaihawmna thu khu masanglai a kipat, tuni dawng a mite buoipi leh ngaidan zong a kibang sih hi. Hei pen ngaidan ah i um uoi chi khu eima-le- eima i ki-en ding uhi. Tuate khu:

a). Kum sang vaihawm masangin Mangpa Jesu ahing pei ding hi (Pre-Millenium).

b). Kum sang vaihawmnua ah Mangpa Jesu ahing pei ding hi (Post-Millenium).

c). Kum sang vaihawmna a um sih ding hi (A-Millenium).

d). Kum sang vaihawmna khu Mangpa Jesu satan/mawpuoh ahi (Pro-Millenium).

e). Kum sang vaihawmna ah i umzing uhi (Realised-Millenium).

          Tam ngaidan chi nga (5)-te lah ah, amasapen khu eite ngaidan toh a kituoh pen hi. Tuaziehin, adangte gen tamlouin eite ngaidan toh kituoh pen tawmkim in, i gen ding uhi. Mangpa Jesu khu kum sang tunmasangin a hing pei ding hi. A thu umdan dungzui in, hing tun ding dan tambang  ahiding hi:

• Khrist hing peikia masangin leitung ah ginna tawpsanna thupitah a um ding hi.

• Khrist khu thakhat thu in leh aguh in a a misiengthoute lading a hing pei ding hi.

• Khrist doudalpa’n kum sagi sung leitung ah vaiahawm ding a, tuahun sung khu thuohgimna hun ahiding hi.

• Tualeh, Khrist khu loupina leh silbawltheina toh hing pei kia ding hi. Armegedon kidouna ah Setan a zou ding hi. Khrist in Jerusalem ah kum sang khat sung vaihawm in, tempul silte leh kithoinate atung ding kia ding hi. Gingloumi, hun hasa sung a damlaite, khu kum sang manggam guolzawna a tangding uhi.

• Kum sang nuoin, Setan khu hakhieh ahiding a, Pasian dou in, a tawp ah zaw in a um ding hi. Tam khu migiloute thokiana leh vaihawmna nukhia in zui ding hi.

• Setan leh Khrist doudalpa khu akidouna ah atawp ah zoin a um ding hi.

• Mishite khu hing thou in, misiengthoute’n Khrist toh van laizawl ah kituoh in, tahsa pumpi tha khu atang ding uhi.

• Vaihawmna nukhia ahing hi ding a, Setan leh migiloute khu gawtmun a pai a um in, mi dihtatte khu Mangpa toh kumtawn a tengkhawm ding in, a peita ding uhi.

• Leitung khu mei a suhsiet in a umta ding a, Pasian in van tha-le- lei tha bawl in, tuanah ah midihtatte a teng ding uhi. Tam lei tha khu misiengthoute’n kumtawn, kumtawn in a luota ding uhi.

7). Thukhum sin: Awle a tung a, igensa bangun tamna thute khu hun hingtung nailoute ahiziehin, theichien leh gen chien hamsatah ahingei mai uhi. Ahin, i Bible uh hoitah isim leh ahiding dan leh umding dan kichientah in ang hil hi. Tamna, igendante khu a dihthei pen ding leh Bible toh kituoh pen ding a, isui uh ahiziehin simtute zousie thei siem semding in Pasian Hagau in hingma puita hen aw.

No comments:

Post a Comment

TAPIDAW DAWNGKOT